با وجود اینکه بانک مرکزی عنوان می‌کند که به خصوص در سال‌های اخیر در مورد پیمان‌های پولی دوجانبه اقدام کرده اما به نتیجه مشخصی نرسیده است منتقدین معتقدند که بانک مرکزی هیچ گاه به طور جدی به این موضوع نپرداخته و اعتقاد کاملی به آن نداشته است.

به گزارش روابط عمومی کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران ، در نشست هم‌اندیشی پیمان‌های پولی دوجانبه، اهمیت این موضوع با حضور کارشناسان و نمایندگانی از مجلس، مجمع تشخیص مصلحت نظام، بانک مرکزی و شرکت ملی نفت برگزار شد.

درجنگ‌های پولی باید مدیران بانک مرکزی فرماندهان جنگ باشند

در ابتدای این نشست سبحانی – سفیر سابق ایران در ونزوئلا – با اشاره به این‌که پیمان‌های پولی دوجانبه مربوط به حال نیست و به سال‌های دور باز می‌گردد، گفت: ما می‌توانیم همین حالا هم در این مورد اقدام کنیم.

وی با اشاره به مشکل نقل و انتقال مالی که با کشور پاکستان در سال های گذشته وجود داشت، افزود: این مساله را با آقای بهمنی مطرح کردیم، اما از آنجایی که افراد بانک مرکزی در مقابل آنچه که در کتاب‌ها نخوانده‌اند و مقاومت می‌کند، کار به جایی رسید که از آقای نهاوندیان – رییس سابق اتاق بازرگانی – خواستیم در این مورد قضاوت کنند، چرا که آقای بهمنی بر این‌که پیمان‌های دو جانبه شدنی نبود پافشاری کردند.

به گفته وی نهاوندیان هم معتقد بود که پیمان‌های پولی دو جانبه از بهترین راهکاری ارزی بود.

سبحانی گفت: برای پیشبرد برنامه‌های پیمان‌های پولی نیازمند اراده سیاسی و مجریان شجاع هستیم.

وی ادامه داد: روش پیمان‌های پولی دو جانبه نیازی به توجیه برای خوب بودن ندارد، چرا که وقتی ما دچار شرایط تحریمی هستیم باید بیش از سایر کشور‌ها به دنبال آن باشیم.

وی با بیان این‌که در مورد پیمان‌های دوجانبه باید به چند سوال پاسخ داد، گفت: مهم‌ترنی مساله این است که آیا مورد خوبی است یا خیر؟ این در حالی است که مدت ها با بانک مرکزی بحث داشتیم که آیا اصل موضوع پیمان‌های دوجانبه را می‌پذیرد؟

سبحانی بیان کرد: با توجه به این‌که کشور ما اکنون در شرایط عادی قرار ندارد و پیمان های دو جانبه می‌تواند گره‌گشای مسائل ارزی باشد، این در حالی است که حتی اگر در شرایط عادی هم بودیم باز می‌باید اجرا می‌شد.

وی با تاکید بر این‌که باید بازیگر اصلی اجرایی‌شدن پیمان‌های دوجانبه بانک مرکزی باشد، گفت: اما متاسفانه بانک مرکزی، در رده‌ی آخر بازیگران این موضوع قرار دارد.

وی از مهم‌ترین مشکلات موجود در پیمان‌های ارزی را اظهار نظر بانک مرکزی در مورد مسائلی که صلاحیت ندارد دانست و افزود: عنوان می‌کنند که اگر از فلان کشور فلان کالا را وارد کنیم به درد نمی‌خورد، اما تشخیص این مساله به عهده بانک مرکزی نیست، بنابراین باید در شرایط مختلف مدیریت‌های ضعیف وجود داشته باشد.

سبحانی با تاکید بر این‌که باید بانک مرکزی برای پیمان‌های پولی آمادگی داشته باشد، گفت: اگر در جنگ نظامی فرماندهان و سربازان نظامی تعیین‌کننده هستند در جنگ‌های پولی باید فرماندهان، مدیران بانک مرکزی باشند.

پیمان دو جانبه تنها راه حل تحریم نیست

در ادامه اسماعیلی – دبیر کارگروه تعامل دستگاه‌های اقتصادی دولت در مجمع تشخیص مصلحت نظام – استفاده از پیمان‌های دوجانبه به عنوان تنها راه‌حل معضل تحریم را تفکری اشتباه عنوان کرد و گفت: تحریم را باید موضوع جداگانه‌ای از این مورد نظر گرفت.

وی با بیان این‌که پیمان دوجانبه به عنوان یکی از مدل‌های قابل توجه اقتصاد مقاومتی خواهد بود، افزود: جاافتادن این موضوع در بین مسوولان می‌تواند آغازی بر فعالیت آن بوده و امپراطوری دلار را تحت تاثیر قرار دهد.

باید به فکر منافع ملی بود

در بخش دیگری از این نشست هم‌اندیشی قمصری – مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران – با اشاره به این‌که باید پیمان‌های دوجانبه پولی به‌طور ریشه‌ای مورد بحث و بررسی قرار گیرد، گفت: نباید خیلی به دنبال تعیین نوع ارز از دلار و یورو نباشیم، بلکه باید به دنبال این بود که چه پولی مناسب‌تر بوده و منافع کشور را تامین می‌کند.

وی افزود: اگر واقعا پولی قابلیت جایگزینی با دلار و یورو را دارد می‌توان آن را مورد بررسی و استفاده قرار داد.

به گفته قمصری برای گسترش توافقات پولی دوجانبه باید اراده قوی بین دوطرف وجود داشته باشد. نمی‌توانیم ما به دنبال برقراری توافق باشیم، اما طرف مقابل تمایلی به این موضوع نداشته و پول خود را غالب بداند.

قمصری گفت: بارها اراده کردیم که پیمان‌های دوجانبه داشته باشیم، اما بسیاری از کشور‌ها ترجیح می‌دهند که مبادلات و خرید و فروش‌های دلاری داشته باشند و از پول محلی دور می‌کنند.

پیمان دو جانبه دوجانبه دغدغه فعالان اقتصادی را کم می‌کند

در ادامه برخوردار – رییس هیات مدیره مجمع عالی واردات – پیمان‌های دوجانبه را بسیار مثبت ارزیابی کرد و گفت: البته در گذشته هم با توجه به این‌که در مقابل صادرات نفت کالاهایی مثل برنج دریافت می‌کردیم هم نوعی از پیمان‌های دوجانبه را در کشور داشتیم.

وی افزود: با در دستور کار قرار گرفتن این موضوع دیگر یک تاجر یا فعال اقتصادی دغدغه‌ مرکز مبادلات ارزی و یا صراف را ندارد بلکه منابع ریالی را پرداخت کرده و بقیه مراحل را بانک‌ها انجام می‌دهند.

برخوردار با بیان این‌که این پیمان‌ها جایگاه کشور در فضای کسب و کار را در رتبه‌ی بسیار خوبی قرار می‌دهد، گفت: این درحالی است که اکنون در رتبه 159 قرار گرفته‌ایم که به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست.

وی با اشاره به صادرات فعلی به عراق و افغانستان بیان کرد: دریافتی ما در این صادرات ریال است که خود جای بحث دارد، بنابراین اشاعه‌ی پیمان‌های ارزی برای فعالان اقتصادی بسیار مثبت خواهد بود.

برخوردار همچنین مشکلات فعلی در مبادله با کشوری همچون چین را مورد اشاره قرار داد و افزود: در حال حاضر هرگاه با وجود این‌که ما طلب قابل توجهی از چین داشته و اموال نفتی ما در این کشور بلوکه شده اما وقتی که برای ثبت سفارش و دریافت یوآن و یا یورو در چین مراجعه می‌کنیم حدود سه ماه طول می‌کشد تا انجام شود.

وی خاطر نشان کرد: اگر مسوولین دولتی همت کرده و طبقات کارشناسی اجازه دهند پیمان‌های پولی می‌توانند بسیار مثبت باشند.

دفاع نماینده بانک مرکزی از اقدامات انجام شده برای پیمان‌های دو جانبه

در بخش دیگری از این نشست سعیدی تهرانی به عنوان نماینده بانک مرکزی از اداره مطالعات و سازمان‌های بین المللی این بانک به دفاع از عملکرد بانک مرکزی در مورد پیمان‌های دو جانبه پرداخت.

وی با اشاره به این‌که بانک مرکزی از سال 1390 در حال بررسی موضوع پیمان‌های ارزی است و نمی‌تواند موضوع جدیدی باشد، گفت: اما در این مورد اداره سیاسی کشور‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

وی گفت: پیمان‌های ارزی در شرایطی بین کشور‌ها اتفاق می‌افتد که از نظر اقتصادی همسو و از نظر سیاسی روابط مناسبی داشته و مهم‌تر این‌که یکدیگر را با توجه به مشکلاتی که ممکن است پیش آید بپذیرند.

وی با بیان این‌که مساله این است که ما می‌توانیم با کدام کشور پیمان دوجانبه داشته باشیم به نفع ما می‌شود، گفت: به عنوان مثال در مورد هند اگر قرار باشد از آن کالا وارد کنیم برنج است که دائم در مورد سمی‌بودن آن تاکید می‌کنند.

تهرانی گفت:با توجه به این‌که ذخائر ارزی ایران با محدودیت قابل توجهی مواجه است، بنابراین نمی‌توان بی‌پایه تصمیم گرفت، بلکه باید با کشوری که واقعا متمایل به ورود به پیمان است و ضعف نیز به همراه دارد وارد رابطه شد.

وی با اشاره به این‌که ترکیه و پاکستان پیش از این برای برقراری ارتباط پایش گذاشته‌اند، گفت: در این مورد اقداماتی هم انجام دادیم اما به نتیجه مشخصی نرسید، چرا که طرف مقابل درخواست‌هایی دارد که ممکن است مورد موافقت ما نباشد.

تهرانی همچنین همخوانی‌ تراز تجاری را نیز از دیگر لازمه‌های برقراری پیمان دوجانبه عنوان کرد وافزود: نمی‌توانیم با هر ابزاری وارد این ارتباط شویم آن هم در شرایطی که ابزار‌ها و ذخائر بانک مرکزی بسیار محدود است و نمی‌توان با سرمایه‌های ملی بازی کرد.

وی با اشاره به این‌که پیمان دوجانبه برای کشور‌هایی مثل چین که اقتصاد توسعه یافته دارد مناسب است، افزود: این درحالی است که پیمان دوجانبه با چین کاملا سیاسی خواهد بود، چرا که آنقدر که اقتصاد چین بزرگ شده یوآن رشد نیافته است.

تهرانی با بیان این‌که پیمان پولی تنها برای تجارت پولی نیست، ادامه داد: این در حالی است که مفهوم اصلی پیمان‌های پولی هماهنگی و همسویی کشور‌ها با یکدیگر است پس باید گفت در حال حاضر بین ایران با کدام کشور‌ها این همسویی وجود دارد؟

وی گفت: آیا باید با عراق و افغانستان وارد پیمان‌های دوجانبه شد؟ آنگاه با پول آنها چه کنیم ؟این درحالی است که باید تامین مالی صادرات و واردات در کشور انجام شود.

وی یادآور شد: اول باید بتوانیم در عرضه اقتصادی و در دنیا حرف‌های برای گفتن داشته باشیم آنگاه پول خود را به گونه‌ای عرضه کنیم که سایر کشور‌ها نیز به استفاده از آن تمایل داشته باشند.

اهمیت ریسک پذیری ارز واسط

به گزارش ایسنا، در ادامه جلیلی – عضو کمیسیون برنامه و بودجه _ با اشاره به این‌که می‌باید پول ملی کشور تاثیر‌گذار و پرقدرت در مبادلات جهانی باشد، گفت: اما اگر برایند ریسک‌هایی که پول ملی ما برای یک مبادله در طرف مقابلی که قرار است قرار‌دادی را منعقد کند ارزیابی شود آیا این ریسک را می‌پذیرید؟ آنهم پولی که دچار نوسان جدی در ارزش است؟

وی افزود: اگر بدانید ریسک جهانی و محلی دلار و یورو کمتر از ریسک محلی پول کشور طرف مقابل ما باشد آنگاه آیا منطقی خواهد بود که مبادله را با پول کشور قابل انجام دهیم؟

جلیلی با بیان این‌که در طول‌ سال‌های گذشته و بعد از اعمال تحریم‌ها در هنگام صادرات نفت امکان مبادله بانکی و ارزی برای کشور ما ایجاد نشد، گفت: این درحالی است که هند حاضر به مبادله با ایران با روپیه بود اما ما نپذیرفتیم در عین حال 3.5 میلیارد دلاری را که نفت به هند صادر کردیم بلوکه شد به این دلیل که در یک نظام رسمی در هند سالیانه 20 درصد از ارزش پول ملی آن با یورو کاهش یابد به شدت با این موضوع مخالفت کردیم و اجازه ندادیم ارزش مبادله ما با روپیه انجام شود.

وی تاکید کرد: در مبادلات نه تنها نباید بحث هزینه و صنعت یک مبادله نسبت به ارزش ارزهایی که وجود دارد فراموش شود.

وی خاطر نشان کرد: در اولین گام در حوزه بین المللی پیمان پولی دوجانبه در مجالس آسیایی که در ترکیه برگزار می‌شود در دستور کار قرار دارد.

جلیلی با بیان این‌که اغلب کشور‌ها علاقه‌مند به تسهیل مبادلات بوده و منافع ناشی از آن با حفظ ارزی منافع کشور انجام شود، بنابراین اگر مشکلی وجود دارد به اقتصاد داخلی باز می‌گردد نه به اراده سیاسی کشور‌ها. باید قبل از این‌که نگاه به ارز ملی و محلی باشد، تحرک‌بخشی و رشد اقتصادی مورد تاکید قرار گیرد تا در جایگاهی قرار گیریم که بتوانیم پول ملی خود را به عنوان ارز قابل استفاده در یک مبادله به کشور مقابل دیکته کنیم.

وی گفت: انجام پیمان‌های دوجانبه پولی شتاب‌زده ممکن نیست و باید به دقت مورد بحث قرار گیرد.

پیمان های ارزی باید یک بازی برد برد باشد

همچنین ایروانی – عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام – با اشاره به این‌که تاریخچه پیمان‌های دوجانبه به سال‌های قبلی بر می‌گردد، گفت: به عنوان مثال ارسال 50 قرار‌داد دو جانبه‌ای با چین و با مبنای ریال داشته و با اکو نیز چنین روابطی داشتیم.

وی با بیان این‌که نباید به‌طور سلیقه‌ای به وضع موجود کشور نگریسته شود، گفت: بنابراین باید مطابق با شرایط، انعطاف‌ پذیری نیز وجود داشته و راهکارهای جدیدی مورد بررسی قرار گیرد.

ایروانی با تاکید بر این‌که نباید به‌طور یک سویه منافع خود را مورد توجه قرار دهیم، بیان کرد: باید این حق به طرف مقابل هم داده شود که بتواند از منافع خود دفاع کند و به رسمیت شناخته شود.

به گفته وی توافق‌های پولی دوجانبه باید در نهایت به یک بازی برد برد بینجامد.

ابزارات باید فراهم شود

همچنین قوام پور - مدیر سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت ایران- نیز معتقد است که با وجود اینکه در گذشته می توانستیم در مقابل توان ریالی طرف مقابل به آن نفت بفروشیم اما شاید امروزه برای این موضوع دیر شده باشد.

وی با اشاره به تجهیزات در اختیار وزارت نفت گفت: با این ابزارات نمی توان کار بزرگی پیش برد بنابراین با چند پیمان ارزی محدود امکان حل این موضوع فراهم نیست.

به گفته وی ممکن است فناوری و تکنیکی خاص مورد نیاز باشد که در اختیار کشوری است که مبادلات آن با دلار یا یورو انجام می شود.

بانک مرکزی پایه پیمان‌های دو جانبه نیست

اما کریمی –اقتصاددان- نیز در این نشست اظهار کرد: بانک‌های مرکزی مسوول کاهش ارزش پول ملی هستند، اما در بحث توافق‌های پولی دوجانبه مساله‌ی اصلی این نیست که سایر کشور‌ها حاضرند با پول پرنوسان ایران کار کنند یا نه.

وی با بیان این‌که در سال‌های اخیر بانک مرکزی پایه پیمان‌های دوجانبه نبوده و اعتقادی به آن نداشته است گفت: نه این‌که دلیل خاصی برای بی‌اعتنایی داشته باشد، بلکه دغدغه‌ای در این مورد نداشتند.

وی افزود: معاون ارزی و معاون اقتصادی بانک باید وارد این بحث شود تا پیمان پولی دوجانبه شکل بگیرد.

کریمی یادآور شد: ما در جنگ اقتصادی قرار داریم که خط مقدم آن را بانک مرکزی تشکیل داده است، بنابراین هرچه قدر که در مورد پیمان‌های ارزی بحث و کارشناسی شود، اما بانک مرکزی در مورد آن اراده نکند فایده‌ای نخواهد داشت.